Khủng hoảng chuỗi cung ứng đe dọa phá vỡ thành tựu của quá trình toàn cầu hóa

Alomuabannhadat - Đại dịch Covid-19, biến đổi khí hậu và các vấn đề về địa chính trị đã phá vỡ nền sản xuất mang tính tích hợp trên phạm vi toàn cầu, đe dọa kết thúc kỷ nguyên chi phí thấp và sự vô tận của nguồn cung.

Nhờ sự tích hợp của sản xuất trong và ngoài biên giới suốt thời gian qua, người tiêu dùng luôn được cung cấp hàng hóa dồi dào và ngay lập tức. Nhưng cuộc khủng hoảng chuỗi cung ứng năm 2021 đang thúc đẩy sự thoái trào của quá trình toàn cầu hóa, tương tự như trong cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008.

Ba yếu tố đang thúc đẩy cuộc khủng hoảng mới nhất này là Covid-19, biến đổi khí hậu và các vấn đề địa chính trị. Tất cả đều đóng góp vào tình trạng thiếu hụt chất bán dẫn, khiến ngành sản xuất ô tô trên toàn thế giới tê liệt. Nhu cầu về thiết bị điện tử do Covid-19 đã khiến cơn khát chip lan sang các nhà sản xuất ô tô, trong khi các biện pháp hạn chế để kiểm soát đại dịch khiến việc sản xuất chip tại nhiều quốc gia như Malaysia bị gián đoạn. Cùng lúc, thời tiết khắc nghiệt khiến các nhà máy sản xuất chip ở Texas không hoạt động và đe dọa điều tương tự ở Đài Loan. Theo Chad Bown của Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, thuế quan và lệnh cấm xuất khẩu của Hoa Kỳ đã làm giảm nguồn cung chip ở Hoa Kỳ, đồng thời thúc đẩy doanh nghiệp Trung Quốc tích trữ chip.

Ba yếu tố trên cũng góp phần vào cuộc khủng hoảng năng lượng của Anh. Covid-19 và Brexit làm giảm số lượng xe tải có sẵn để cung cấp nhiên liệu, trong khi thiếu gió làm giảm nguồn năng lượng tái tạo vào thời điểm trữ lượng khí đốt tự nhiên thấp. Nền kinh tế của Trung Quốc đã gặp khó khăn do phải đóng cửa để dập tắt tất cả các đợt bùng phát của Covid-19, đáp ứng các mục tiêu giảm khí thải, và tình trạng thiếu than càng trầm trọng hơn do lệnh trừng phạt cấm nhập khẩu than từ Úc.

Cuộc khủng hoảng chuỗi cung ứng càng trầm trọng hơn khi sản xuất toàn cầu đang có mối liên hệ vô cùng khăng khít giữa các quốc gia và vùng lãnh thổ. Các doanh nghiệp đã áp dụng hình thức thuê ngoài và gia công thông qua mô hình tách thiết kế ra khỏi sản xuất. Theo Ngân hàng Thế giới, tỷ trọng thương mại thế giới trong các chuỗi giá trị toàn cầu - trong đó một sản phẩm đi qua ít nhất hai biên giới - đã tăng từ 37% vào năm 1970 lên 52% vào năm 2008.

Ngày nay, các công ty và chính phủ đang phải đối mặt với nguy cơ phụ thuộc vào các nhà cung cấp ở xa và việc không có hệ thống giảm xóc trong các liên kết quan trọng, từ vận chuyển hàng hóa bằng đường biển đến truyền tải điện. Ví dụ, có hơn 50 điểm trong chuỗi cung ứng chất bán dẫn toàn cầu "nơi một khu vực nắm giữ hơn 65% thị phần toàn cầu", theo báo cáo của Boston Consulting Group và Hiệp hội Công nghiệp Chất bán dẫn. “Đây là những điểm cung cấp có thể bị nghẽn do thiên tai, cơ sở hạ tầng ngừng hoạt động hoặc xung đột quốc tế”.

Covid-19 là cú sốc lớn nhất đối với hệ thống này, khiến các doanh nghiệp phải đóng cửa sản xuất, các hính phủ đóng cửa biên giới và đẩy công nhân vào tình trạng thất nghiệp. Tuy nhiên, Covid-19 đang dần được kiểm soát và giảm dần tác hại đối với nền kinh tế và chuỗi cung ứng.

Trong khi đó, rủi ro khí hậu có khả năng gia tăng, do thời tiết khắc nghiệt thường xuyên hơn và quá trình chuyển đổi sang năng lượng tái tạo khi nguồn cung của nhiên liệu hóa thạch ngày càng khan hiếm. Thị trường dầu mỏ là toàn cầu: Nguồn cung ở một nơi có thể đáp ứng nhu cầu ở nơi khác. Trong khi giá dầu có thể thay đổi, nguồn cung hầu như không bao giờ biến mất nhờ năng lực dự phòng của OPEC, nguồn cung của các công ty tư nhân và nguồn dự trữ khẩn cấp do chính phủ duy trì. Mặc dù ít biến động hơn dầu, khí đốt tự nhiên vẫn có thể được lưu trữ và ngày càng được xuất khẩu nhiều hơn ở dạng lỏng.

Ngược lại, năng lượng mặt trời và năng lượng gió thường được tiêu thụ khi chúng được tạo ra và có thể biến mất hoàn toàn nếu không có gió hoặc mặt trời. Kevin Book, giám đốc nghiên cứu của công ty tư vấn ClearView Energy Partners LLC, lưu ý trong một báo cáo gần đây: “Không có năng lượng sạch, nên OPEC hiện đang dự trữ năng lượng tái tạo dự phòng”.

“Điều này chỉ có thể được giải quyết thông qua đầu tư vào truyền tải và lưu trữ pin, vốn thua xa đầu tư vào phát điện”, Cơ quan Năng lượng Quốc tế chỉ ra vào tuần trước, ngay cả khi đầu tư vào nhiên liệu hóa thạch giảm dần: “Chúng ta phải thay đổi nhanh chóng nếu không thị trường năng lượng toàn cầu sẽ đối mặt với một thời kỳ hỗn loạn phía trước”.

Chủ nghĩa bảo hộ đã xâm nhập vào chuỗi cung ứng ít nhất kể từ năm 2008 khi vòng đàm phán thương mại toàn cầu Doha sụp đổ. Chiến tranh thương mại Mỹ-Trung đã đưa những xích mích đó lên một tầm cao mới. Trên thực tế, Mỹ, Trung Quốc và châu Âu đều đang theo đuổi khả năng tự cung tự cấp trong các lĩnh vực chính như chất bán dẫn và pin. Các mối đe dọa khác xuất hiện, chẳng hạn như thuế quan xanh đối với hàng nhập khẩu có lượng khí thải carbon cao.

Không phải tất cả các áp lực lên chuỗi cung ứng đều chống lại toàn cầu hóa. Công nghệ tiếp tục làm tăng tiềm năng thuê ngoài, đặc biệt là trong lĩnh vực dịch vụ. Tuy nhiên, các công ty có khả năng xem xét lại các hoạt động mà họ đã từng chấp nhận như chỉ giữ lượng hàng tồn kho tối thiểu và tìm nguồn cung ứng quan trọng từ những nơi có rủi ro chính trị. Trong một báo cáo tuần này, các nhà chiến lược cổ phần của Bank of America cho thấy các công ty thuộc nhóm chỉ số S&P 500 có thêm 2% điểm sản xuất ở Hoa Kỳ vào năm 2000 so với năm 2018, nhưng giảm 5% ở châu Á.

Cũng giống như cuộc khủng hoảng tài chính khiến các ngân hàng và cơ quan quản lý ưu tiên khả năng phục hồi hơn hiệu quả, cuộc khủng hoảng chuỗi cung ứng hiện nay có thể sẽ khiến mạng lưới sản xuất chống chọi tốt hơn trước những sự kiện bất ngờ, nhưng sẽ khó làm hài lòng người tiêu dùng với mức chi phí thấp và lựa chọn đa dạng như trước.

theo CafeLand